Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) Nedir?
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) bir basınç odasında tümüyle basınç altına alınan hastaya aralıklı olarak % 100 oksijen solutmak suretiyle uygulanan modern ve bilimsel bir tedavi yöntemidir.
Basınç odası nedir ? HBOT nasıl uygulanır?
Basınç odası çelikten yapılmış,hastaları içeriye alarak basınç altında oksijen solumalarına olanak sağlayan kabinlerdir. Monoplace(tek kişilik) yada multiplace(çok kişilik) olarak adlandırılan çeşitleri mevcuttur. Hastalar basınç odasına kendilerine verilen özel pamuklu kıyafetlerle girerler. Basınç odası içinde hastaların rahat bir biçimde oturmaları için koltuklar bulunmaktadır. Sedye üstündeki hastalar yatar vaziyette de tedaviye alınabilirler.HBOT uygulamalarında hastaların büyük çoğunluğu normalde içinde bulunduğumuz atmosferik basıncın 2-2,5 katı basınç altında oksijen solurlar. İçeride bulunan kişilere maske veya hood(başlık) yardımı ile % 100 oksijen solutulur. HBOT uzman doktor ve tıbbi personel gözetiminde yapılır.
Tedavi esnasında hastalar neler hisseder?
Tedavinin “dalış” olarak adlandırılan ilk dakikalarında hastalar içerideki basınç artışını, tıpkı bir uçak yolculuğundaki iniş sırasında ya da yüksek dağlardan aşağıya inerken hissettikleri gibi, kulaklarında hisseder. Hastalara artan basınç esnasında kulaklarındaki basıncı nasıl eşitleyecekleri anlatılır. Bu genellikle basitçe yutkunarak, ya da burnu kapatıp hava üfleyerek gerçekleştirilir. Bu işlem sadece dalış esnasında, tedavi basıncına gelene kadar yapılır.
Tedavinin başında basınç artmaya başladığında basınç odasının içinde biraz sıcaklık artışı olabilir. Tedavi esnasında sıcaklık normal oda sıcaklığına döner. Tedavi sonunda basınç azaltılırken de sıcaklık biraz düşer.
Tedavi ne kadar sürer?
Bir HBOT seansı, olguya göre değişmekle birlikte, genellikle 1,5-2 saat sürer. Hastaların büyük bir bölümü günde bir seans tedavi görürler. Ancak bazı acil durumlarda günlük seans sayısı artabilir. Toplam seans sayısı hastalığa göre değişmektedir.
Tedavinin yan etkisi var mıdır?
En sık görülen yan etki basınç değişikliğinin kulak ve sinüslerde yaptığı etkidir. Bu durum tehlikeli olmayıp, basınç eşitleme yöntemlerinin öğrenilmesiyle önlenebilir. Diğer yan etkiler oldukça nadir görülmekte olup basıncın diğer sistem etkileri,oksijen toksisitesi ve geçici miyopi((uzak net görememe) olarak sıralanabilir.
HBOT nasıl etki eder?
HBOT sırasında hastaların plazmasında maksimum düzeyde oksijen çözünür ve dokulara giden oksijen miktarı artar. Hiperbarik oksijen tedavisiyle;
• Plazmada çözünen oksijen miktarı artar
• Hipoksik dokuların oksijenasyonu sağlanır
• Anaerobik bakterilerin üremesi durdurulur
• Vazokonstriksiyon sayesinde ödem azalır
• Karbonmonoksit ve siyanid zehirlenmesinde sitotoksik etkiyi önler
• Yara bölgesindeki lökosit aktivasyonu güçlenir
• Yara bölgesinde yeni damar oluşumunu (angiogenesis) sağlar
• Yara bölgesinde konnektif doku oluşumunu uyarır
HBOT hangi hastalıklarda kullanılır?
T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 1 Ağustos 2001 tarihinde yayınlanan hiperbarik oksijen tedavisi ile ilgili yönetmelikte aşağıdaki hastalıklar HBOT endikasyonu olarak bildirilmiştir.
• Dekompresyon hastalığı (vurgun)
• Hava ve gaz embolisi
• Karbon monoksit, siyanid zehirlenmesi, akut duman inhalasyonu,
• Gazlı gangren
• Yumuşak dokunun nekrotizan enfeksiyonları (derialtı, kas, fas, fasya)
• Crush yaralanmaları, kompartman sendromu ve diğer akut travmatik iskemiler.
• Yara iyileşmesinin geciktiği durumlar (diyabetik ve non-diyabetik)
• Kronik refrakter osteomiyelit
• Aşırı kan kaybı
• Radyasyon nekrozları
• Tutması şüpheli deri flepleri ve greftleri
• Termal yanıklar
• Beyin absesi
• Anoksik ensefalopati
• Ani işitme kaybı
• Retinal erter oklüzyonu
• Kafa kemikleri, sternum ve vertebralakarın akut osteomiyelitler